Legalizacja pobytu cudzoziemca w Polsce 2024

Legalizacja pobytu cudzoziemca zależy od tego, z jakiego kraju on pochodzi. Przyjeżdżający do Polski dzielą się na obywateli Unii Europejskiej, EOG, Szwajcarii (oraz ich rodziny) oraz obywateli państw trzecich. Obywatele UE, EOG i Szwajcarii przebywać mogą w Polsce do 3 miesięcy bez konieczności jakiejkolwiek rejestracji swojego pobytu. Natomiast obywatele państw trzecich wjechać na teren Rzeczypospolitej Polskiej mogą na podstawie wizy lub ruchu bezwizowego (jeśli są do takiego uprawnieni). Od 24 lutego 2022 roku obywatele Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z wojną, mogą przebywać tu do 30 czerwca 2024 roku, bez konieczności wnioskowania o kartę pobytu.

Przepisy dotyczące legalizacji pobytu cudzoziemców są szczególnie uciążliwe dla cudzoziemców niebędących obywatelami państw Unii Europejskiej.

Wielu cudzoziemców, którzy chcą zalegalizować swój pobyt, przyjeżdża do Polski w związku z pracą. Możliwa jest ona jedynie w sytuacji, gdy pobyt cudzoziemca w Polsce jest legalny.

Wnioski o udzielenie zezwoleń pobytowych rozpatrywane są w Urzędzie do Spraw Cudzoziemców.

Pobyt czasowy do 3 miesięcy

Obywatele Państw spoza Unii Europejskiej mogą przebywać w Polsce (oraz innych krajach ze strefy Schengen) do 90 dni w ramach ruchu bezwizowego. W ramach ruchu bezwizowego podróżować mogą osoby z państw, które zawarły z Polską w tej sprawie umowę międzynarodową. Są nimi np. obywatele USA posiadający paszport biometryczny.

Obywatele Unii Europejskiej oraz ich rodziny przebywać mogą w Polsce przez 3 miesiące bez konieczności spełnienia jakichkolwiek warunków pobytowych.

Pobyt czasowy powyżej 3 miesięcy

Obywatele UE i ich rodziny

Jeżeli okres pobytu w Polsce przekracza 3 miesiące, obywatel Unii Europejskiej zobowiązany jest zarejestrować go. Nie jest to tożsame z zameldowaniem się. Rejestracja pobytu obsługiwana jest przez Urząd Wojewódzki, a meldunek składany w Urzędzie Gminy.

Obywatele Unii Europejskiej przebywać mogą w Polsce, wtedy gdy spełnią jeden z warunków:

• pracują na terenie Rzeczypospolitej Polskiej
• mają wystarczające środki, aby utrzymać się w Polsce oraz posiadają stosowne ubezpieczenie
• studiują w Polsce
• posiadają małżonka obywatelstwa polskiego

Członek rodziny, który nie jest obywatelem UE, zobowiązany jest uzyskać kartę pobytu członka rodziny obywatela UE.

Obywatele państw trzecich

Aby przebywać w Polsce powyżej 3 miesięcy, cudzoziemiec musi otrzymać zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony. Wymaga to uzasadnienia potrzeby przebywania na terytorium Polski.  Podstawą takiego uzasadnienia może być m.in.:

• zezwolenie na pracę w Polsce (najczęstsze zezwolenie na pracę to typ A)
• oświadczenie pracodawcy o powierzeniu pracy cudzoziemcowi
• prowadzenie w Polsce działalności gospodarczej, która przyczynia się do wzrostu miejsc pracy
• chęć kontynuowania nauki lub podjęcia studiów
• udział w stażach finansowanych przez Unię Europejską

Cudzoziemiec ubiegający się o zezwolenie na zamieszkanie musi posiadać:

• ubezpieczenie zdrowotne
• regularne źródło dochodu
• środki finansowe pozwalające na pobyt na terytorium Polski

Zezwolenie na pobyt czasowy wydawane jest maksymalnie na okres 3 lat. Cudzoziemiec powinien złożyć wniosek najpóźniej w ostatnim dniu legalnego pobytu w Polsce. Pobyt uznawany jest za legalny od dnia złożenia wniosku, do momentu decyzji. Przy składaniu wniosku cudzoziemiec zobowiązany jest do złożenia odcisków linii papilarnych.

Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku cudzoziemiec otrzymuje kartę pobytu.

Pobyt stały

Obywatele UE i ich rodziny

Obywatele Unii Europejskiej otrzymują prawo do pobytu stałego, gdy przebywają w Polsce minimum 5 lat – nieprzerwanie. Oznacza to, że zamieszkują terytorium Polski przez nie mniej, niż 6 miesięcy w roku. Wyjątkiem są sytuacje: służby wojskowej oraz ważnych powodów osobistych (np. ciąża, choroba, studia). Okres tej nieobecności nie może jednak być dłuższy niż kolejnych 12 miesięcy.

Obywatel, który otrzymuje prawo pobytu stałego, otrzymuje dokument potwierdzający prawo stałego pobytu.

Obywatele państw trzecich

Zezwolenie na pobyt stały reguluje art. 195 ustawy o cudzoziemcach. Na jego mocy, o pobyt stały wnioskować mogą:

• nieletnie dzieci obywateli polskich (wniosek składają opiekunowie)
• nieletnie dzieci cudzoziemców, posiadających zezwolenia na pobyt stały lub pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich (wniosek składają opiekunowie)
• małżonkowie obywateli RP po spełnieniu określonych warunków
• cudzoziemcy o polskim pochodzeniu, planujący osiedlić się w Polsce
• posiadacze ważnej Karty Polaka
• ofiary handlu ludźmi
• cudzoziemcy, którzy przebywali na terenie Polski nie mniej niż 5 lat na podstawie statusu uchodźcy i nie mniej niż 10 lat na podstawie zgody na pobyt tolerowany

Zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich

Aby uzyskać zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, należy przebywać w Polsce legalnie i nieprzerwanie 5 lat, posiadać stałe źródło dochodu, ubezpieczenie zdrowotne i potwierdzoną znajomość języka polskiego. Do tego okresu nie zalicza się przebywanie w Polsce:

• w areszcie lub więzieniu
• w roli au pair (opiekunki na programie wymiany edukacyjno-kulturowej)
• na delegacji
• ze względów humanitarnych
• w okresie nauki
• w okresie, w którym, cudzoziemiec został zobowiązany do powrotu do kraju pochodzenia
• na misjach dyplomatycznych

Zezwolenie udzielane jest na czas nieoznaczony.

Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę – ustawa z 12 grudnia 2021 roku

29 stycznia 2022 roku w życie weszła ustawa z 12 grudnia 2021 roku o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw. Na jej mocy cudzoziemcy starający się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę (na rzecz konkretnego pracodawcy) nie muszą już:

• posiadać źródła stabilnego i regularnego dochodu wystarczającego na pokrycie kosztów utrzymania siebie i członków rodziny
• zapewnionego miejsca zamieszkania na terytorium Polski

Dodatkowo miesięczne wynagrodzenie cudzoziemca nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę – niezależnie od tego, jaki jest wymiar czasu pracy oraz rodzaj stosunku prawnego.

Pozostałe zmiany związane z otrzymaniem decyzji o udzieleniu zezwolenia na pobyt czasowy i pracę:

• Złożenie wniosku będzie możliwe, nawet jeżeli cudzoziemiec będzie posiadał ubezpieczenie zdrowotne w związku z wykonywaniem pracy, które stanowi podstawę do ubiegania się o zezwolenie.
• Cudzoziemiec nie będzie musiał wnioskować o nowe zezwolenie w przypadku zmiany nazwy stanowiska (przy zachowaniu dotychczasowych obowiązków) oraz przy zwiększeniu wymiaru czasu pracy przy jednoczesnym zwiększeniu wynagrodzenia (w sposób proporcjonalny).
• Ustawa przewiduje szczególny tryb zakończenia postępowań w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, które rozpoczęły się przed 01.01.2021 r. – powinny one zakończyć się udzieleniem zezwolenia na 2 lata, od dnia wydania decyzji.

Ponadto, osoby posiadające wizy humanitarne mogą korzystać z rynku pracy na mocy ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Legalizacja pobytu obywateli Ukrainy

12 marca 2022 roku w życie weszła ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terenie tego kraju. Zwalnia ona obywateli Ukrainy z obowiązku posiadania zezwolenia na pobyt, jeżeli wjechali oni do Polski po 24 lutym 2022 roku. Bez znaczenia, na jakim dokumencie została przekroczona granica – każdy obywatel Ukrainy ma prawo przebywać legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do 30 czerwca 2024 roku. 

Ustawa reguluje również takie przypadki, jak:

• przedłużenie legalności pobytu na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy oraz wizy krajowej – do 30 czerwca 2024 roku w przypadku gdy ważność zezwolenia/wizy kończy się po 24 lutym
• przedłużenie legalności pobytu na podstawie ruchu bezwizowego oraz wizy Schengen – do 30 czerwca 2024 roku, w przypadku gdy osoba przebywała w Polsce w momencie wybuchu wojny, a ważność dokumentu kończy się po tym terminie

Ustawa nie obejmuje osób, które przed wybuchem wojny posiadały zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE, status uchodźcy, ochronę uzupełniającą, zgodę na pobyt tolerowany lub wnioskowały o udzielenie ochrony międzynarodowej.

Legalizacja zatrudnienia cudzoziemców

Legalizowanie pobytu cudzoziemca bardzo często obywa się w celu wykonywania pracy w Polsce. Otrzymanie zezwolenia na pracę to początek tej drogi. Aby praca odbywała się legalnie, cudzoziemiec musi również legalnie przebywać na terytorium RP.

Legalizacja zatrudnienia cudzoziemców zależna jest od rodzaju wykonywanej pracy, a także kraju pochodzenia podmiotu powierzającego pracę. Najpopularniejsze zezwolenie na pracę to typu A. Cudzoziemcy pochodzący z Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii i Ukrainy pracować mogą na specjalnych, uproszczonych zasadach – na oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi.